GAMBIA – Meer dan acht jaar na zijn vertrek uit Gambia, blijft oud-president Yahya Jammeh een centrale, zij het controversiële, figuur in het politieke debat van het land. Terwijl zijn partijaanhang opnieuw bijeenkomt in zijn geboortedorp Kanilai, laaien de discussies op over zijn mogelijke terugkeer uit ballingschap in Equatoriaal-Guinea.
Tijdens een recente bijeenkomst werd een audioboodschap van Jammeh afgespeeld waarin hij verklaarde “binnenkort terug te keren naar zijn vaderland”. Zijn aanhangers juichten het nieuws toe, terwijl velen in het land met afschuw reageerden. Want hoe kan iemand die wordt beschuldigd van zware mensenrechtenschendingen nog altijd op zoveel steun rekenen?
Verdeelde gevoelens in het land
De verdeeldheid over Jammeh’s nalatenschap legt een pijnlijke realiteit bloot: zijn invloed is nooit volledig verdwenen. Gedurende zijn 22 jaar aan de macht bouwde Jammeh een netwerk van loyalisten op binnen het leger, de traditionele structuren en landelijke gemeenschappen, vooral in de westelijke regio Foni. Voor zijn achterban blijft hij een symbool van bescherming en stabiliteit — ondanks de misstanden tijdens zijn regime.
Tegelijkertijd worstelt de huidige regering onder president Adama Barrow met geloofwaardigheid. Beloften van hervorming en goed bestuur zijn slechts gedeeltelijk waargemaakt. De economie stagneert, corruptie blijft een hardnekkig probleem en de verwachtingen van de bevolking zijn hoog. Voor velen roept dit een gevoel van nostalgie op naar de ‘sterke hand’ van Jammeh, hoe problematisch dat ook klinkt.
De trage weg naar gerechtigheid
De waarheidscommissie (TRRC), ingesteld om de misdaden van het Jammeh-tijdperk te onderzoeken, legde een indrukwekkend dossier aan. Toch laat de uitvoering van de aanbevelingen op zich wachten. Pas in 2024 werd in samenwerking met ECOWAS een speciaal tribunaal opgericht om de verantwoordelijken te vervolgen. Zolang gerechtigheid uitblijft, blijft het verleden een open wond.
De onduidelijkheid over Jammeh’s juridische status versterkt dat gevoel. Hoewel internationale organisaties ooit verklaarden dat hij “het recht heeft om terug te keren naar Gambia”, is er nooit een officieel amnestiedocument of immuniteitsovereenkomst openbaar gemaakt. Deze ambiguïteit voedt speculatie én spanning.
De vergelijking met Jawara
Gambia kent eerder een vreedzame terugkeer uit ballingschap: oud-president Sir Dawda Jawara keerde in 2002 terug na zijn afzetting door Jammeh in 1994. Hij koos destijds voor verzoening en rust, en hielp het land bij het vinden van stabiliteit. Bij Jammeh lijkt dat scenario onwaarschijnlijk. Zijn boodschap klinkt niet als die van een verzoener, maar als van iemand die zijn machtspretenties nooit heeft opgegeven.
Een democratie in balans
De voortdurende invloed van Yahya Jammeh laat zien hoe fragiel de democratische transitie van Gambia blijft. De huidige regering wordt uitgedaagd om te bewijzen dat het land niet terugvalt in oude patronen van persoonlijk machtsvertoon.
Zolang corruptie en wantrouwen overheersen, en gerechtigheid uitblijft, blijft Jammeh’s naam rondzingen in de politieke arena — niet alleen als herinnering aan het verleden, maar als teken van wat nog niet volledig is veranderd.
De vraag is dan ook niet of Yahya Jammeh terugkeert, maar waarom zijn schaduw nog altijd zo groot is.
